Werkvormen om zelf te doen

extra hulpmiddelen bij het begeleiden

In de poëzieles, in de dagbesteding, in de wandelgangen

Hieronder vind je laagdrempelige, speelse werkvormen om met scholieren en cliënten bezig te zijn met taal, poëzie, zinnen, woorden, klanken.

De werkwijze Taalvorming – waar dit Gedichtenlaboratorium op gebaseerd is, richt zich heel specifiek op taal als middel tot zelfontplooiing en emancipatie. Onderstaande werkvormen doen dat minder gericht, maar zijn daarom niet minder leuk of belangwekkend. Ieder spel en iedere oefening met taal stimuleert de taalontwikkeling en dat is waar Het Andere Gedicht zich in de basis op richt.

Jij als begeleider/begeleider kunt zelf het best bepalen wat haalbaar en stimulerend is voor jouw deelnemer(s) of leerling(en). Pas aan en mix waar nodig, deze werkvormen dienen vooral als inspiratie!

Wij wensen jullie veel plezier met spelen!

‘Ik wil gewassen worden’ schrijven kinderen wel eens op de achterruit van de auto van de buren. Ze weten niet dat ze aan Reverse Graffiti doen. Dit is een kunstvorm die bestaat uit het creëren van patronen op ruiten,muren en bestratingen door deze selectief schoon te maken. Het wordt daarom ook wel Clean Graffiti genoemd. Een originele manier om op drukbezochte openbare plekken opvallende ‘schone reclame’ te maken.

Je kan dus met je vingertoppen op vuile ramen schrijven. Of met een zelf gemaakt sjabloon, water en een hogedrukreiniger een tekening of tekst op straat, stoep of muur aanbrengen. Hoe viezer de straat of muur hoe mooier zal de tekening of tekst wordt. En het is ook nog eens sympathiek om door middel van een grote schoonmaak kunst te maken: je voegt niets toe, maar haalt vuil weg. Daar heeft echt niemand iets op tegen!

Werkwijze

  • Maak met de deelnemers een dichtregel die prikkelend is. Of kies er een uit. Kies een regel die mensen onderweg op straat even stil laat staan.
  • Bedenk op welke plekken je de dichtregel aan wilt brengen. Bezoek de locaties en maak er foto ’s van. Zo kun je bepalen waar de dichtregel opvalt en hoe groot de letters moeten worden.
    *Check of je toestemming (nodig) hebt om op de uitgekozen plekken in de openbare ruimte teksten aan te brengen.
  • Deelnemers maken een sjabloon van de dichtregel.
  • Meestal worden sjablonen van speciaal papier of kunststof gemaakt door middel van snijden of knippen. Het sjabloon moet van soepel materiaal zijn dat ook tegen water kan. Maak een behoorlijk formaat als het op straat of op een muur gebruikt gaat worden. En vergeet ook niet de afzender mee te sjabloneren. Voeg bijvoorbeeld de website van de zorgorganisatie toe. Handig als het sjabloon op te rollen is en onder de arm meegenomen kan worden.
  • Deelnemers gaan met het sjabloon en een *hogedrukreiniger naar de uitgekozen locaties. Ze plaatsen het sjabloon en spuiten het straatvuil of vuil op de muur weg.

Benodigdheden

  • Stevig watervast papier of kunststof dat te knippen of snijden is
  • Scharen, snijmesjes
  • *Hogedruk-reiniger. Dit is een apparaat dat water onder hoge druk door een speciale slang naar een spuitpistool leidt, zodat hiermee hardnekkige aanslag, verwering en andere vervuiling kan worden verwijderd. Het is een apparaat dat al in veel huishoudens aanwezig is.
  • Locatie: Een vieze muur of stoep!
Foto door Lisa MüllerauhCC by 2.0

Kwartet! Als je dat als eerste in het spel kan roepen ben je trots. Je bent goed begonnen. Wie de meeste kwartetten bij elkaar weet te spelen is de winnaar van het spel.
Er bestaan oneindig veel kwartetten. Spelen met een eigengemaakt kwartet is het allerleukst.

Maak met elkaar een kwartet van minstens acht verschillende vierregelige gedichten.
Kwartetten doe je met drie of meer personen.

Werkwijze

  • Kies een aantal vierregelige gedichten uit – zoveel als je wilt maken.
  • Kijk voor inspiratie bijvoorbeeld onder het kopje Gedichten.
  • Je kunt ook van iedere deelnemer zelf vier regels uitkiezen.
  • Plaats/print elk gedicht 4x op een A4-tje met boven elk gedichtje een cirkel/kader.
  • Print de pagina’s uit op stevig papier.
  • Laat elke deelnemer een gedicht kiezen.
  • Lees de gedichten met elke deelnemer goed door.
  • Welk plaatje wil de deelnemer maken bij regel 1, bij regel 2, 3 en 4?
  • Geef de dichtregels allemaal een kleur (dit kan eventueel ook al bij het printen).
  • In de cirkels maakt de deelnemer een tekening die bij de gekleurde dichtregel past.
  • Snijd of knip de kaarten uit. Plastificeer de kaarten zo nodig.
  • Speel met elkaar het poëziekwartet.

Benodigdheden

  • Vier regelige gedichten.
  • Stevig papier of karton, kleurpotloden of stiften, verf.
  • Scharen
  • Eventueel plastificeermateriaal

Tip
Maak met elkaar een kleurrijk doosje waarin je het kwartet kan opbergen en geef het kwartet een titel.
NB: De meeste kwartetten bestaan uit 8 tot 20 kwartetten.

Zoek en kies met elkaar verschillende gedichten die over eten gaan.
In de keuken ga je aan de slag om bij gedichten passende gerechtjes te maken.
In het atelier stempel je woorden of regels uit de gedichten op tafellopers, placemats en misschien wel schorten.

Werkwijze

  • Kies met elkaar gedichten uit die over eten gaan of vraag de dichtersgroep gedichten over eten te schrijven. Dat kan bijvoorbeeld via de werkwijze die hier in het Gedichtenlaboratorium wordt besproken.
  • Onder het kopje Gedichten op deze website vind je verschillende gedichten uit Dag taart op de tafel of kijk op: pietpaaltjens.nl/gedichtenoveretenendrinken
  • Bedenk samen welk hapje je hierbij kunt maken.

Het vervolg is aan jullie… ideeën:

  • Laat poëzie-placemats maken
  • Organiseer een poëzieproeverij
  • Nodig de dichters uit om hun gedichten tijdens de poëzieproeverij voor te dragen.

Tip
Een leuk moment voor de poëzieproeverij is de Nationale Poëzieweek. Deze start elk jaar op de laatste donderdag van januari.

Schrijf allemaal een gedicht, en maak daarvan tijdens deze workshop een dichtbundel met een echt kaft!

Vorm 1

  • Kies met elkaar een titel, bijvoorbeeld door een aantal regels uit de gedichten in de bundel op te schrijven die
    – op een of andere manier bij alle gedichten passen
    – niet te lang is, zodat hij op de kaft past.
    – Stem met elkaar welke titel het wordt.
  • Schrijf/stempel/druk de titel op een stevig, eventueel gekleurd voorblad en schrijf alle namen van alle auteurs op een stevig, gekleurd achterblad.
  • Kopieer alle pagina’s zoveel keer als je bundels wilt hebben.
  • Leg de pagina’s in stapeltjes uit over de tafels en laat iedereen een exemplaar van de bundel bij elkaar ‘rapen’.
  • Schuif de gedichten in een ’ruggetje’ of niet de bundel vast.
    Eventueel kun je nietjes wegwerken met katoenen bieslint en (witte) hobbylijm.

Hebben jullie ook een atelier?

Vorm 2

  • Maak een selectie uit alle gedichten.
  • Kies bij elk gedicht een kunstwerk of laat bij de gedichten tekeningen en schilderijen maken.
  • Kies met elkaar een titel.
  • Welk kunstwerk past bij de titel?
  • Kopieer alles of ga naar een copyshop.
  • Je kunt het laten binden met een spiraal of kiezen voor een geniet boekje.

Vorm 3

  • Zoek samenwerking met een lokale dichter en een uitgever die helpt bij het selectie-, redactie- en productieproces.

Extra:
Lees over De poëzieserie van De Witte Olifant: dewitteolifant.nl/productenprojecten/productenlijn/

Met de persoonlijke input van alle groepsleden maakt elke deelnemer zijn eigen samengestelde gedicht. De gedichten worden aan elkaar voorgelezen.
Er wordt bij deze werkvorm individueel en samengewerkt.

Werkwijze

  • Verzamel regels uit eigen of andermans gedichten.
  • Schrijf of typ iedere regel op een strook papier.
  • Laat de deelnemers (individueel of in de groep) een aantal regels uitzoeken en ze in een bepaalde volgorde leggen. Zo ontstaat er een nieuw gedicht.
  • Bespreek of er nog iets veranderd moet; moet er nog iets bij, iets af, iets anders?
  • Maak het gedicht af en deel het met elkaar. Bespreek: waar gaat het over? Wat is er mooi, grappig, raar aan? Hoe is het om zo te dichten?

Benodigdheden

  • Stroken papier
  • Pennen
  • Vellen papier of schriftjes / boekjes

* Geïnspireerd door www.musework.nl

Woorden kunnen beeldend zijn. Je ziet meteen iets voor je. Ze roepen levendige gebeurtenissen op of stille sfeerplaatjes. We nemen gedichten als uitgangspunt om afbeeldingen te maken: schilderijen of collages.
Deelnemers kiezen een gedicht uit. Het gedicht inspireert hen om het in beelden om te zetten.

Werkwijze

Biedt als begeleider een overzichtelijk aantal gedichten aan die als thema ‘Onderweg’ hebben. Kijk op het tabblad gedichten op deze pagina voor inspiratie. Of kies gedichten die deelnemers zelf geschreven hebben. Je kan als begeleider ook een gedicht kiezen waar iedereen mee aan de slag gaat!

  • Lees met de individuele deelnemers het gekozen gedicht. En vraag welke beelden het gedicht oproept.
  • Deelnemers maken een schilderij of een collage.
  • Maak meteen na afloop een expositie van schilderijen en collages met daarnaast de inspirerende gedichten.

Deelnemers breien of haken letters die daarna tot woorden en zinnen van een gedicht geregen worden.
Je begeleidt deelnemers bij hun individuele bijdrage aan een groepscreatie. Je laat hen een bijzondere vorm ervaren van een gedicht. Een gebreid of gehaakt gedicht kan als object tentoongesteld worden of kan worden bevestigd op een kledingstuk, tas, gordijn, placemat etc.

Werkwijze

  • Kies met de deelnemers een gedicht of een dichtregel (met als thema Onderweg).
  • Spreek af wat jullie met het gedicht willen doen als het klaar is. Stel je het tentoon, pas je het toe op kleding etc. Houden jullie het zelf of willen jullie het verkopen?
  • Zorg voor breinaalden en/of haaknaalden en voldoende materiaal waaruit deelnemers kunnen kiezen. Spreek met elkaar af hoe groot de letters ongeveer moeten worden en hoe ze makkelijk gemaakt kunnen worden: bijvoorbeeld strookjes breien/haken die aan elkaar geregen of genaaid worden.
  • Maak het gedicht klaar voor de uiteindelijke presentatie.

Benodigdheden

  • Haal bij de bibliotheek het hobbyboekje ‘Letters breien’ van Catherine Hirst. Het staat boordevol patronen. Je kan het natuurlijk ook kopen, tweedehands.
  • Breinaalden en haalnaalden.
  • Knotten wol, katoen etc.